Wady wzroku – jakie występują i czym się charakteryzują?

Problemy ze wzrokiem z każdym rokiem dotykają coraz większej liczby osób. Według Światowej Organizacji Zdrowia wielu wadom można byłoby zapobiec, jeśli trudności ze wzrokiem zostałyby odpowiednio wcześnie wykryte, a pacjent zacząłby nosić okulary korekcyjne. Sklep optyczny z szerokim asortymentem mógłby znacznie pomóc obniżyć ryzyko wystąpienia wad. Jednak, żeby móc uzyskać taki efekt, najpierw trzeba wiedzieć, jakie problemy ze wzrokiem mogą się pojawić i jak je rozpoznać.

Najpopularniejsze wady wzroku

Wady wzroku są obecnie traktowane jako choroby cywilizacyjne, tak jak np. cukrzyca typu 2 czy nadciśnienie. Występują u coraz większej osób zamieszkujących państwa wysoko rozwinięte, a ryzyko ich rozwoju jest niezwykle wysokie. Dzieje się tak za sprawą nieustannego narażania oczu na działanie wielu szkodliwych czynników, np. światło emitowane przez urządzenia.

Wśród najbardziej popularnych wad wzroku wymienia się krótkowzroczność. Występuje ono u 80% społeczeństwa w Azji. W Europie jest od 25 do 30% osób z tą wadą. Oprócz tej wady występują także:

astygmatyzm – szacuje się, że dotyczy on 40% populacji,
nadwzroczność – występuje u 90% małych dzieci, jednak z wiekiem liczba ta zmniejsza się. W rezultacie nadwzroczność występuje u ok. 20% dorosłych.

U osób powyżej 40. roku życia często diagnozuje się także starczowzroczność, czyli prezbiopię.

Krótkowzroczność, czyli dobre widzenie tylko z bliska

W prawidłowo pracującym oko światło wpada przez źrenicę, jest skupiane przez rogówkę i ogniskuje się w plamce żółtej na siatkówce. Odebrany obraz jest przesyłany do mózgu, który następnie analizuje otrzymane dane i “informuje” człowieka, co widać.

W przypadku krótkowzroczności promienie ogniskują się przed plamką żółtą, przez co mózg nie jest w stanie “odczytać” wszystkich szczegółów. Tak się dzieje na skutek wydłużonej gałki ocznej lub nadmiernej łamliwości rogówki albo soczewki.

Wyróżnia się kilka rodzajów krótkowzroczności. Wśród najbardziej popularnych są:

szkolna krótkowzroczność – występuje u dzieci pomiędzy 10. a 12. rokiem życia na skutek zbyt długiej pracy wzrokowej z bliska,
duża krótkowzroczność osiowa – wynika ze zbyt długiej gałki ocznej,
wysoka krótkowzroczność – jest uwarunkowana genetycznie i może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.

W przypadku krótkowzroczności obraz umieszczony daleko jest niewyraźny, a kontury np. ludzi czy przedmiotów są rozmazane. Aby np. móc coś przeczytać, pacjent musi zmrużyć oczy lub przybliżyć przedmioty do twarzy.

Astygmatyzm, czyli niewyraźne widzenie

Astygmatyzm występuje u osób, u których światło wpadające przez źrenicę załamuje się w dwóch płaszczyznach układu optycznego oka. Z uwagi na to, że nie ma wówczas jednego punktowego ogniska, jakim jest plamka żółta w zdrowym oku, powstały obraz jest zawsze nieostry. Co ważne, astygmatyzm może występować razem z krótkowzrocznością, nadwzrocznością lub obiema wadami na raz. Wówczas jest mowa o:

astygmatyzmie niezłożonym – gdy jedno oko jest krótkowzroczne lub nadwzroczne,
astygmatyzmie złożonym – kiedy krótkowzroczność lub nadwzroczność występuje u obu oczach, ale mają one różną wielkość,
astygmatyzmie mieszanym – kiedy każde oko ma inną wadę.

W przypadku tej wady wzroku pacjent może mrużyć oczy, aby poprawić widzenie, jednak zazwyczaj nie przynosi to poprawy. Do tego mogą występować np. bóle głowy związane z nadwyrężaniem wzroku.

Nadwzroczność, czyli złe widzenie z bliska i z daleka

Nadwzroczność jest wadą, która powstaje, gdy światło skupione przez rogówkę ogniskuje się za siatkówką, a nie na niej. Jej główną przyczyną jest zbyt słaba moc łamiąca układ optyczny.

Jednak nie każda nadwzroczność jest wadą wzroku, którą należy leczyć. Np. u noworodków i małych dzieci można zdiagnozować nadwzroczność fizjologiczną. Wynika ona z kulistego kształtu rogówki i mija wraz z rozwojem dziecka. Istnieje także nadwzroczność starcza. Przyczyną jej występowania jest zmiana współczynnika załamywania światła przez soczewkę. Jednak zazwyczaj nie osiąga wyższych wartości niż 2,5 D.

Osoby, u których zdiagnozowano nadwzroczność, widzą źle zarówno z bliska, jak i z daleka. Często młode osoby, u których występuje mała wada, próbują uzyskać wyraźny obraz przez stałe napięcie akomodacji. Może to skutkować nie tylko zmęczeniem wzroku, ale także bólami głowy i łzawieniem. Dlatego nie należy tego bagatelizować. Masz wątpliwości? Możesz odwiedzić salon Optical Christex. Optyk pomoże dobrać odpowiednie okulary. Znajdziesz tu również szeroki wybór oprawek Chanel, Caroline Abram czy Mykita.

Starczowzroczność

Zdrowe oko jest elastyczne, dzięki czemu ma zdolność akomodacji, czyli zmiany kształtu soczewki w zależności od odległości oglądanego obiektu od patrzącego. Jednak wraz z wiekiem człowiek traci tę umiejętność. Wówczas jest mowa o starczowzroczności.

Proces utraty elastyczności i zdolności do akomodacji przez oko nazywa się prezbiopią. Rozpoczyna się on ok. 40. roku życia i może trwać nawet do 70. roku życia, aż oko całkowicie straci zdolność do dostosowywania się do oglądanych obiektów. Warto pamiętać, że starczowzroczność może występować wraz z krótkowzrocznością i dalekowzrocznością.

Przyczyny występowania wad wzroku

Wiele osób uważa, że występowanie wad wzroku jest ściśle związane z genami. To prawda. Istnieje duże ryzyko wystąpienia nieprawidłowości w pracy oczu u dziecka, jeśli pojawiły się one u rodzica. Dotyczy to zwłaszcza nadwzroczności i krótkowzroczności. Jednak to nie jest jedyny czynnik, który może spowodować konieczność noszenia okularów. Wśród innych przyczyn występowania wad wzroku wymienia się:

czynniki środowiskowe, np. czytanie w niewielkiej odległości, wpatrywanie się w smartfona, wielogodzinną pracę przy komputerze, brak przerw podczas ekspozycji na światło emitowane przez urządzenia – powodują one wystąpienie krótkowzroczności,
niewłaściwie ukształtowaną przednią powierzchnię rogówki lub soczewki, zmiany nowotworowe w oczodole albo mięśniach gałkoruchowych, na skutek których doszło do deformacji gałki ocznej – są to przyczyny występowania astygmatyzmu.

Co ciekawe, do wystąpienia wady wzroku może także dojść na skutek… niewłaściwej diety. Jeśli posiłki będą źle zbilansowane oraz ubogie w składniki odżywcze, a zwłaszcza witaminy A i E oraz cynk i luteinę, może dojść do zaburzeń widzenia. Dlatego należy dbać o to, żeby na talerzu codziennie znajdowała się duża porcja warzyw i owoców, zwłaszcza szpinaku, marchwi, pomidorów, agrestu i jeżyn. Do rozpuszczenia witamin A i E potrzebne są także oleje roślinne. Najlepiej jeśli będą zawierać dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Diagnoza wady wzroku – jak przebiega?

Osoby, które podejrzewają u siebie wadę wzroku, mogą zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Tam zostaną skierowane do okulisty, który przeprowadzi:

badanie metodą Dondersa, czyli czytania z tablicy przez różne soczewki, do momentu aż obraz będzie wyraźny;
skiaskopię, czyli rzutowanie wiązki światła na dno i oglądanie ruchu czerwonego odblasku w obrębie źrenicy. Wymaga podania środków farmakologicznych wpływających na akomodację oka;
badanie komputerowe wzroku, które przebiega jak skiaskopia, ale jest całkowicie zautomatyzowane i nie wymaga stosowania żadnych preparatów.

Można wykonać badanie wzroku także w salonie optycznym, w którym pracuje optometrysta. Nie wymaga ono żadnego skierowania ani wcześniejszej wizyty u lekarza POZ. Znacznie ułatwia to zakup dobrze dobranych szkieł korekcyjnych. Co więcej, można tam zrobić także okulary przeciwsłoneczne. Sklep oferuje szeroki wybór modeli, np. z oprawkami Porsche oraz soczewkami, które chronią wzrok przed szkodliwym działaniem słońca.

Jeśli zauważysz u siebie jakiekolwiek nieprawidłowości ze wzrokiem, niezwłocznie zgłoś się na badanie. To najlepszy sposób, aby uniknąć poważnych konsekwencji rozwoju wady.